Văn chầu tức là các bài hát được cung thỉnh các thánh Tam phủ. Tứ phủ khi nhập hồn vào thân xác các bà đồng , ông đồng . Thực ra số lượng các bài hát này còn lưu truyền trong dân gian với số lượng lớn gấp nhiều lần các bài đã công bố . Những bài này được sáng tác ở các thời kỳ khác nhau , thường là của các cung văn vừa giỏi đàn , vừa giỏi hát , vừa có khả năng sáng tác . Có những bài có tên tác giả có những bài là của cung văn gần đây , như Phạm Văn Khiêm , Đoàn Đức Giang , Lương Ngọc Tùng ...... còn phần lớn là các bài khuyết danh . Các bài văn Chầu sáng tác cổ xưa thường là viết bằng chữ Hán - Nôm , những bài từ thế kỷ thứ XX trở về đây đều viết bằng chữ quốc ngữ Về mọi hình thức các bản văn chầu đều được sáng tác dưới thể thơ lục bát , song thất lục bát , là một thể thơ truyền thống của người Việt , giống như ca dao , tục ngữ , các câu truyên thơ dân gian . Thể thơ lục bạt ( 6 câu , 8 chữ , nối tiếp nhau ) Ví dụ : Lòng thành đốt một nén nhang Triều Trần thượng đẳng thánh vương thuở này Xem trong quốc sử mới hay Chép biên thành tích tích khi nay tỏ tưởng ..." Trích : Văn Trần Triều hiển thánh Hay : " Mặt hoa mày liễu tốt tươi Hình dung yểu điệu miệng cười như hoa Lưng ong tóc phượng rà rà Áo xông hương xa hài hoa chân giầy ...." Trích : Cửu trùng Thánh Mẫu văn Thể thơ song thất lục bát ( 2 câu , 7 chữ , tiếp sau câu 6 và 8 ) " Cảnh thiên thai canh ba lai láng Trước rèm châu lai láng bóng trăng Như xưa Thánh tổ Trung Hưng Gươm thiêng ra sức Liễu Thăng khấu đầu ..." Trích : Văn Chầu Lê Mại Đại Vương Ngoài hau thở thể chính nêu trên còn có bản văn chầu thấy các hiện tượng biến thể : Ví dụ biến thể 4- 7 Nữ tiên thủ bút Bái tạ Long cung Lay vua cha chính ngự ngai rồng Tưởng sự tích chung tình chúc biểu ...." Trích : Văn Mẫu Thoải Hay biến thể 5 - 8 : " Phụng sự thần tiên nữ Tiền duyên sinh ở thượng giới tiên cung " Trích : Thánh Mẫu ca đàn văn Văn chầu thành từng bài nói về sự tích , công trạng của một vị thánh nào đó , có độ ngắn dài khác nhau tuy nhiên nội dung các bản văn chầu này có cách cấu trúc tương đối thống nhất . Đầu tiên nói về vị trí chiến tích của vị thánh , phần nội dung chính nói về dung nhan , tướng mạo , hành tung của vị Thánh đó cuối cùng là những gì vị Thánh mang lại cho con người khi được kêu cầu . Chúng ta có thể phân tích bản văn Chầu Mẫu Thượng Ngàn . Bài văn dài 79 câu song thất lục bát và lục bát : Đoạn 1 : Nói về gốc tích công lao của Mẫu thượng Ngàn Anh linh hiển hách Chúa Sơn Trang Cai quản ba mươi sáu cửa ngàn Lúc ngự lầu son cùng phủ tía Khi chơi núi ngọc với non vàng Gươm thiêng một buổi ra oai phép Loài giặc Kiễu Thăng phút phá tan Thái Tổ Lê triều ban sắc tặng Danh thơm lừng lẫy khắp Nam bang Hương một triện, lòng thành dâng tiến Khói ngạt ngào thấu đến cửa thiêng Thỉnh mời Lê Mại chúa tiên Núi Giùm chúa ngự, trấn miền Tuyên Quang Đức chúa ngàn con vua Đế Thích Giáng sinh vào quý tộc Lê gia Năm Tân Tháng Hai mồng Ba Giáng sing Tiên chúa, khai hoa giờ Dần Đoạn 2 : Mô tả dung mạo của Thánh với dáng điệu xinh đẹp , có kẻ hầu người đón : Dung nghi vốn sẵn tư trời Môi son má phấn, miệng cười như hoa. Mái tóc mây da nhà tuyết điểm Đôi mày ngài vẻ nguyệt tô son Càng nhìn càng ngắm càng dòn Cổ cao ba ngấn, mặt tròn khuôn trăng Taytháp bút, hàm răng ngọc thạch Tai hoãn vàng, hổ phách kim cương Quần chần áo chẽn kahcs thường Chân đi hải sảo, tựa nhường hoa khai Đầu nón chiên lãng hoa chầu quẩy Lưng đai xanh. Bồ đẫy dao quai Trên đầu lược giắt trâm cài Xí xa xí xố nói lời sơn trang Ba mươi sáu tiêng nàng hộ tống Bảy mươi hai sơn lũng các lang Tiếng Kinh tiếng Mán tiếng Mường Tiếng Châu Quan Hỏa, khác phường nhân gian Thoi bán nguyệt, hò khoan đủng đỉnh Đàn ngũ âm tích tịch tình tang Buồm giang bẻ lái hò khoan Thánh đi chu du khắp miền sơn thủy : "Khi chơi chung cấm Quảng Hàn Hà Giang, Bắc Mục, tòa vàng thảnh thơi Có phen chơi thanh sơn Bích Động Lệnh trền đòi các chúng Sơn Tinh Ngắm trông sơn thủy hữu tình Khen ai khéo đúc, họa tình thiên nhiên" Đoạn kết : "Hiển thánh tích lưu truyền vạn đại Dắc tặng phong Lê Mại đại vương Thông minh chính trực khác thường Ra tay sát quỷ, bốn phương thái hòa Phép trong nước già trẻ gái trai Đội ơn người mạnh khỏe sống lâu Muôn dân lễ bái kêu cầu Sở nguyện như ý sở cầu tòng tâm." Bên cạnh nội dung chunsh phản ánh về các vị thánh của Đạo mẫu tứ phủ thì còn có nhiều địa danh , nhất là các danh lam thắng cảnh của đất nước , nhiều cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp , nhiều sự kiện lịch sử mà sau này người đời gắn với các Vị Thánh đó , nhiều sinh hoạt văn hóa - xã hội ( đánh cờ , tổ tôm , tam cúc , xóc đĩa , bắn cung .... cũng được mô tả khá sinh động . Như vậy nội dung các bản văn chầu , chúng ta thấy được lịch sử , xã hội văn hóa cảu đất nước từ thế kỷ XVII - XVII đến nay . Hình thức ngôn ngữ của Văn chầu cũng đa dạng , Nói chung là hình thức ngôn ngữ tiếng Việt hiện đại , chủ yếu vào cuối thế kỷ XVX đến nay . Bên cạnh những áng thơ chau chuốt , ngôn ngữ giầu hình ảnh và nhạc điệu , dùng nhiều điển tích trung hoa quen thuộc trong thơ văn cổ Việt Nam , thì ta cũng thấy những câu mộc mạc , thậm trí còn thô phác , những hình ảnh quen thuộc của cuộc sống bình dân Trích cuốn : Đạo mẫu Việt Nam Nguồn : Diễn đàn hát văn Việt Nam
